Compliance is een beetje een modewoord waarvan de definitie niet altijd even scherp is. Uiteraard moet iedere organisatie voldoen aan alle wet- en regelgeving, vergunningsvoorschriften, etc. Meestal weten u en uw medewerkers zelf heel goed wat de relevante spelregels voor uw bedrijf/branche zijn. Een externe jurist die uw organisatie of branche niet heel goed kent, kan vaak weinig meer toegevoegde waarde leveren dan common sense. Dat geldt ook voor Van Barneveld Advocaten. Uitzondering zijn specifieke strafrechtelijke onderwerpen waartegen organisaties kunnen aan lopen. Van Barneveld Advocaten adviseert onder andere over anti-witwas en anti-corruptie regelgeving en maatregelen om te voorkomen dat uw organisatie daarbij betrokken kan raken. Daarbij kijken wij niet alleen naar de regelgeving binnen een organisatie, maar vooral hoe de naleving van daarvan het beste kan worden geborgd.

Fraude & Compliance Onderzoek

Soms zien ondernemingen en instellingen aanleiding zijn voor het laten uitvoeren van onderzoek door een forensisch accountant of particulier onderzoeksbureau. Dit doet zich bijvoorbeeld voor als men vermoedt dat men slachtoffer is van fraude, er binnen de organisatie in strijd met wet- en regelgeving is gehandeld, pro-actief of parallel aan een sanctierechtelijk onderzoek. Dergelijke onderzoeken kunnen zeer nuttig zijn, mits op het juiste moment, gedegen en integer uitgevoerd. Indien een dergelijk onderzoek niet goed getimed wordt of niet goed wordt uitgevoerd, kan het een – kostbaar – fiasco opleveren.  

Parallel onderzoek

Wanneer men voorwerp is van sanctierechtelijk onderzoek is het soms nuttig om zelf  proactief onderzoek te doen en bijvoorbeeld getuigen te (doen) horen. Opsporingsdiensten en toezichthouders zeggen aan waarheidsvinding te doen. Daarbij houden zij echter vaak niet tot nauwelijks rekening met de impact van een opsporingsonderzoek op bijvoorbeeld verklaringen van getuigen. Bovendien ligt tunnelvisie altijd op de loer. Bijstand bij verhoren door een advocaat kan de schade beperken, maar soms is dat niet voldoende of niet mogelijk. Het kan in voorkomende gevallen zaak zijn om in vroeg stadium pro-actief zelf onderzoek te laten uitvoeren, bijvoorbeeld door tussenkomst van de rechter-commissaris,een forensisch accountant of particulier onderzoeksbureau.

Pro-actief onderzoek/zelf melden

Indien het vermoeden bestaat dat er binnen een organisatie mogelijk strafbare gedragingen plaatsvinden, is het zaak voor bestuurders om adequaat in te grijpen. Gebeurt dit niet, dan lopen bestuurders en andere leidinggevenden risico om persoonlijk (mede)aansprakelijk gehouden te worden voor strafbare gedragingen van de organisatie of ondergeschikten.

De afweging of er een eigen onderzoek gestart wordt, bijvoorbeeld door inschakeling van een forensisch accountantskantoor of particulier recherchebureau, dan wel of bevindingen of vermoedens worden gemeld bij de relevante toezichthouder of opsporingsdienst, is van het allergrootste belang.

Een intern onderzoek heeft – in tegenstelling tot een onderzoek van een opsporingsdienst of toezichthouder – als voordeel dat men de regie houdt. Hoewel ook met toezichthouders of opsporingsdiensten vaak wel enige werkafspraken te maken zijn, handelen deze autonoom. Een sanctierechtelijke onderzoek brengt in de regel veel onrust binnen een organisatie en bovendien is negatieve publiciteit vaak niet te voorkomen. Banken, zakelijke relaties en stakeholders kunnen onvoorspelbaar reageren op een (pers)bericht dat een organisatie voorwerp is van sanctierechtelijk onderzoek. De bijkomende schade van een sanctierechtelijk onderzoek is niet zelden groter dan de eventueel uiteindelijk op te leggen sanctie.

Bij de beslissing om een forensisch accountantskantoor en particuliere recherchebureaus in te schakelen moet er rekening mee gehouden worden dat deze aanzienlijk minder bevoegdheden hebben dan toezichthouders of opsporingsdiensten. Getuigen of verdachten hoeven niet mee te werken aan het onderzoek. Derden, zoals banken of service providers, hoeven geen informatie te verstrekken. Men moet dus realistisch zijn met betrekking tot de te verwachten uitkomsten van een dergelijk eigen onderzoek. Er is verder een reëel risico dat verder onderzoek `stuk gemaakt` wordt, doordat de verdachten, nadat zij hiervan op de hoogte zijn geraakt, de kans hebben om sporen uit te wissen en hun verhaal voor te bereiden.

Indien uit eigen onderzoek blijkt dat er binnen een organisatie in strijd met wet- en regelgeving is gehandeld zal mogelijk moeten worden om de resultaten van het eigen onderzoek te delen met de autoriteiten. Het zelf melden van (mogelijke) strafbare feiten en het verlenen van openheid van zaken, leidt in beginsel tot een gunstiger uitkomst van een sanctierechtelijke procedure. Voor rechtspersonen kunnen in sommige gevallen van tevoren zelfs afspraken gemaakt worden met het OM over een afdoening buiten rechte.

Bij de beslissing om strafbare gedragingen zelf te melden moet men wel rekening worden gehouden met het feit dat de Nederlandse autoriteiten zelden of nooit zonder meer genoegen nemen met het eigen onderzoek. In de regel volgt alsnog een sanctierechtelijk onderzoek. Blijkt daaruit dat het eigen onderzoek onvolledig of onjuist was, dan is mogelijk alle moeite voor niets geweest.  Men moet zich realiseren dus realiseren dat het afbreukrisico van zelf geïnitieerd onderzoek aanzienlijk kan zijn wanneer bevindingen en/of de conclusies onjuist blijken.

Van Barneveld Advocaten kan u helpen bij de beslissing of een eigen fraude en compliance onderzoek zinvol is en bij de eventuele vraagstelling en invulling van  een dergelijk onderzoek. Ingeval de opdracht tot het onderzoek kan worden gegeven door Van Barneveld Advocaten in het kader van juridische advisering, dan vallen de resultaten van het onderzoek in beginsel onder het beroepsgeheim.